ONYCHITES Lapis seu marmor

ONYCHITES Lapis seu marmor

cum alabastrite idem, onyx quoque dicitur, quod nomen marmori et gemmae commune est. Plin. l. 36. c. 8. Hunc aliqui Lapidem alabastritem vocant, quem vacant ad vasa unguentaria, quoniam optime servare incorrupta dicitur.

Unde quoque, quod ad vasa unguentaria et alabastors (uti Attici vocabant, cum coeteri Graeci ἀνάβαςτρον dicerent, quasi φορεῖον, h. e. vas vel instrumentum alicui rei ferendae aptum) cavabatur, ἀλαβαςτρίτου nomen. Sic certe passim apud Poetas onys alabaster est, i. e vas unguenti e marmore onyche, non e gemma. Propert. l. 2. Eleg. 13. v. 30.

Cum dabitur Syrio munere plenus onyx.

Martial. l. 11. Epigr. 50. v. 6.

Profertur cosmi nunc mihi siccus onyx.

Horat. l. 4. Carm. Od. 12. v. 17.

Nardi parvus onyx eliciet cadum.

Varris in locis nascebatur. Plin. l. 36. c. 7. scribit putâsse Veteres in Arabiae tantum montibus, nec usquam alibi nasci: Sudines et in Carmania, potoriis primum vasis inde factis, deinde pedibus lectorum sellisque. Graece ὀνύχινοι σκύφοι, qpud Athenaeum, et onychina vasa apud Lamprid. in heliogab. c. 32. ab hoc onyche lapide. Inde et onychinae crustae, in Ep. Sidonii Papae. Nascitur, inquit Plin. l. 36. c. 8. circa Thebas Aegyptias, Damascum Syriae, probatissimus vero in Carmania, mox in India. Ptolemaeus oram Aegypti Arabicam recensens, ubi variorum marmorum cautes et lapidicinae, etiam alabstritis meminit; a quod et oppidum videtur dictum Alabastrum, in Arabica et Orientali Aegypti parte, quod in ea urbe alabastri tornarentur ex lapide, qui in vicinis montibus caedebatur. Pergit idem Plin. l. 36. c. 8. Probantur quam maxime mellei coloris, in vortices maculosi, Strabo, Synnadicum marmor, quantum ad varietatem colorum, simile dicit esse alabastriae lapidi: nam columnas ex eo monolithas tradit, πλησιάζειν τῷ ἀλαβαςτρίτῃ λίθῳ κατὰ τὴν ποικιλίαν. Synnadicus autem lapis erat candidus, sanguineis vel ruberis interstinctionibus variatus, ut Salmas. notat ad Augusteos Scriptores: quem proin a similitudine cum alabastrite et quod in eundem usum converteretur, etiam Ὀνυχίτην nonnulli dixerunt. Itaque Onychites etiam candidus erat, inprimis qui circa Damascum Syriae nascebatur, quem coeteris fuisse candidiorem, idem Plin. scribit. Sed viliores hi, eôdem teste; contra probabant, qui, ut dictum, quam maxime mellei coloris, in vortices maculosi atque non translucidi erant. Neque vero solum potoria et unguentaria vasa, sed etiam mortariola et globuli, imo columnae et pavimenta, ex hoc onyche sive alabastrite lapide fiebant. De columins, vide Plin. qui plures et ampliores se vidisse fatetur. De pavimentis. Lucan. l. 10. v. 115.

—— stabatque sibi non segnis Achates,

Purpureusque lapis, totaque essusus in aula

Calcabatur onyx.

Nempe ex Achate et Porphyrite lapide columnae; ex onyche pavimenta. Martial. l. 12. Epigr. 50. v. 4.

Calcatusque tuo sub pede lucet onyx.

Non tamen inter praestantissima marmoris genera onyx semper habitus; nam et in hoc lapide variatum esse, scribit Plin. Unde Statius Painius, qui inter maromra onychem recenset, in Epithalamio Stellae et Violantillae l. 2. Sylv. 2. v. 87. Synanndium lapidem ei praeferit, in Balneo Hetrusci. Paulus quoque Silentiaius, in Ecphrasi S. Sophiae templi et inter marmora onychem, sed non primô locô adscribit:

Ὅςςα δ᾿ ὄνυξ προέηκεν ἀπαυγάζοντι μετάλλων

Ὠχριόων ὲρίτυμα.

Ubi candidum sive pallidum onychem, signifi cat, qui vilissimus, et tamen ὠχριᾷν ἐρίτυμα dicit: quod verbum et de melleo colore pallidiore potest accipi. Ut nempe non una lapidis patria, ita non unus color, nec una indicatura. Plin. in Cappadocia vilissimum alabastritem nasci tradit: uti optimum in Carmania, et post hunc in India etc. E quibus patet, errare illos, qui ex onyche gemma murrina Veter. pocula vulgo factitata fuisse dicunt: Nam et Lamprid. in Heliogab. c. 32. distinix murrhina et onychina; et onyx gemma lapis admodum parvus et vere gemma, ad quam non solum τὸν διαφανὲς καὶ τὸ σπάνιον, ut pelluceat et rara sit, sed etiam τὸ μικρὸν, ut parva. facit. Cuiusmodi pretiosos lapillos Graeci σφραγῖδας proprie et ψήφους et σημεῖα vocavêre, quod non

maior eorum esset amplitudo, quam ut σφραγῖδες inde et annulorum signacula fieri queant, ad quem usum inprimis Onychem idoneum, supra vidimus in Gemma. Constat quidem, et exgemmis caviatis pocula olim facta: nam et amplissimae multae reperiuntur, ut achates, lychnitae, carbunculi, charcedonii et similes; sed ex onyche gemma pocula cavata fuisse nusquam legimus. Onychina prion pocula et Onychinas crustas cum legimus in Veter. scriptis, de marmore, non de gemma onyche, sacta intelligi convenit. Interim beneficiô Artis τῆς λιθοκολλητικῆς, onychen gemmam poculis inseri consuevisse, discimus ex Epiphanio l. de XII. gemmis, uti Regum et divitum uxores τὰ ἴδια ἐκπά ματα τὸν ὄνυχα λίθον ἀναςτρέψαι, ad sua pocula onychen gemmam transferre solitas, adnotat. Notum enim praefatae artis operâ, gemmas poculis aureis includi conduevisse. Iuvenal. Sat. 5. v. 43.

Nam Virro, ut multi, gemmas ad pocula traefert,

A digitis.

Hinc Plin. interum, Turbâ gemmarum potamus et smaragdis teximus calices: quod perperam de poculis ex una gemma factis accipiunt etc. Coeterum, ut de nominis etymo aliquid addatur, utrumque tum lipis seu marmor, tum gemma, a corneo unguis candore nomen accepiisse videtur, vide plura hinc in rem apud Slmas. ad Solin. p. 558. et seqq. ut et supra voce Chalcedon.